Ideanet

Logo Enflasyon muhasebesi

1.Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesi

Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesi, tarihi değerlere göre tutulan geleneksel muhasebesinin terk edilmesini gerektirmez. Aksine klasik muhasebeye göre düzeltme işlemi yapar. Getirdiği farklılık ise bakiyeleri tarihi değerleri ile değil, bugünkü para birimi ile ifade etmesidir.

Amaç, herhangi bir dönem sonunda tüm hareketleri aynı satınalma gücü cinsinden ifade ederek karşılaştırmayı sağlamaktır. Bir başka deyişle, farklı dönemlerdeki TL’yi, dönem sonundaki TL’nin satınalma gücüne indirgemek amacıyla karşılaştırılabilirliği sağlamaktır. Farklı tarihlerdeki paranın satınalma gücünün herhangi bir dönemdeki satınalma gücüne indirgenmesi için ise genel fiyat düzeyindeki değişiklikleri ifade eden endeksler kullanılmaktadır. Bilanço günündeki fiyat endeksi rakamının, düzeltmeye konu işlemin gerçekleştiği tarihteki fiyat endeksi rakamına bölünmesi suretiyle elde edilen katsayıyı (düzeltme katsayısı) işlemin tarihi tutarıyla çarpıldığında elde edilen sonuç, ilgili işlemin bilanço günündeki para biriminden ifade edilmiş değeri olacaktır.

Örneğin 2023 Ocak ayında 100 TL’ye alınan bir malın 2023  Aralık ayındaki para birimi ile ifadesi için verilerin  2023 Ocak Yİ-ÜFE = 2105 ve 2023 Aralık Yİ-ÜFE =3000 olduğu farz edersek ;  Düzetme katsayısı= 3000/2105 = 1,425 ve Düzeltilmiş tutar=100 * 1,425 = 142,5 TL bulunur. 

İşlem Adımları

Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesine göre enflasyon muhasebesi kısaca şu işlem adımlarından oluşur: 

1.Fiyat Endeksinin Belirlenmesi

Seçilecek indeks, paranın değerindeki düşüşü en iyi yansıtacak indeks olmalıdır. SPK, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından Türkiye için hesaplanan DİE-Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksini önermektedir. Bununla birlikte kullanılabilecek diğer indeksler, DİE-Tüketici Fiyat Endeksi, İTO-Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi, İTO-Tüketici Fiyat Endeksi vs.dir. 

2.Parasal ve Parasal Olmayan Kalemlerin Belirlenmesi

Parasal kalemler, para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerlerini koruyan ancak satın alma güçleri değişen kalemlerdir. Parasal kalemlerin düzeltilmesine gerek yoktur çünkü bu kalemler zaten elde mevcut olan parayı belirtirler. Örneğin fiyat hareketleri ne olursa olsun kasadaki 10.000 TL bir yıl sonunda yine 10.000 TL olacaktır.

Parasal olmayan kalemler, para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri değişen ancak satınalma güçlerinde değişiklik olmayan kalemlerdir. Örneğin dönem başında 10.000 TL’ ye alınan 10 adet mal, dönem sonunda yine 10 adet mal fiyatına karşılık gelecektir ancak dönem sonunda 1 malın fiyatı 1500 TL’ye çıktıysa 10 adet malın dönem sonu fiyat 15.000 TL olacaktır. 

SPK, parasal ve parasal olmayan kalemleri ilgili tebliğde açıklamıştır. 

3.Parasal Olmayan Kalemlerin Düzeltilmesi

Parasal olmayan kalemlerin hesap hareketleri, düzeltme katsayıları yardımıyla düzeltilir. Her bir hareket için düzeltme katsayısı, dönem sonu endeksinin hareket endeksine bölünmesi ile bulunur.

4.Mali Tabloların Düzeltilmesi

Mali tablolarda yer alan kalemlerin tarihi değerleri karşılığı olarak düzeltilmiş değerleri listelenir. (31.12.2023 tarihindeki ilk uygulama için sadece bilanço tablosu düzeltilecek ve Kurumlar vergisi beyanında düzeltilmiş bilançoya birlikte iki bilanço tablosu beyan edilecek)

2. Ticari Sistem Parametreleri

ERP ürünleri içerisinde enflasyon muhasebesi uygulamalarının başlatılabilmesi için parametre tanımlamalarının yapılması gerekmektedir.

Ticari sistem yönetimi -Tanımlar başlığı altında yer alan Muhasebe parametrelerindeki Enflasyon Muhasebesini ilgilendiren seçeneklerin tanımlamaları yapılmalıdır.

Enflasyon Düzeltme Hesabı: Düzeltme fişinin kaydedilmesi sırasında kullanılacak olan Enflasyon düzeltme hesap kodunun seçilmesi gerekmektedir. 698 düzeltme hesap kodu tanımı bu bölümden yapılmalıdır.

Enflasyon Muhasebesi İşlemlerinde Kullanılacak Endeks: Yurti içi üretici fiyat endeksi üzerinden enflasyon düzeltmesi yapılması gerektiğinden bu bölümde endeks türünün seçilmesi gerekmektedir.

Atanacak Fiyat Endeksi: Hareketler için düzeltme sırasında atanacak endeksin değerinin belirlendiği bölümdür.

       Ay sonu endeksi seçildiğinde ilgili tarih içerisindeki ayın endeks değeri alınırken , Aylık ortalama endekste ise ilgili tarih içerisindeki endeks ile bir öndeki ayın endeksinin ortalama değeri alınmaktadır.

Burada ay sonu endeksi alınarak işlemlerimizi yapıyor olacağız.

Stoklar için yapılacak düzeltmede endeks atamada kullanılacak hesaplama türleri ve enflasyon düzeltme tarihi için giriş yapılmaktadır.

Fiyat Endeksi Atama Türü: Stoklar için giriş-çıkış hareketlerine endeks atama işlemi kullanılacak yöntemin belirlendiği seçenektir.

Enflasyon Düzeltme Tarihi: Düzeltme işlemi yapılacak tarihin girildiği bölümdür. 

3. Fiyat Endekslerinin tanımlanması / oluşturulması / Seçimi

Fiyat Endeksi Türü Tanımlama: Fiyat Endeksleri firma bağımsız olup Sistem İşletmeni/Kuruluş Bilgileri/Fiyat Endeks Türleri menüsü ile ulaşılan pencerede tanımlanır. 

Türü bilgisi, ilgili endeksin veri aktarımı vasıtasıyla internetten aktarılan bilgilerine ulaşma esnasında yararlanılacak bir bilgidir. Önceden tanımı türler arasından seçim yapılabilir. Türler; Yİ-ÜFE, DİE TEFE, DİE TÜFE, İTO ve Diğer alternatiflerinden oluşur. 

Fiyat endeks türleri seçildiğinde sistemde öndeğer olarak tanımlı türler listelenir. 

Fiyat Endeksleri Oluşturma
Sistemde tanımlı fiyat endeksleri için yıllara ve aylara göre değer girişi/aktarımı yapılabilmesini sağlayan Fiyat Endeksleri seçeneği Sistem İşletmeni/Kuruluş Bilgileri/Fiyat Endeksleri menüsü altında yer alır. 
Her endeks için ayrı ulaşılabilen sayfalarda veri girişi/aktarımı yapılır.
Endeks türüne göre veri girişinin sağlanabilmesi için kırmızı daire içinde gösterilmiş alandan ilgili endeks seçilmelidir. Sistem İşletmenine her girişte sistem, endeks türleri ve değerleri tablolarının oluşturulup oluşturulmadığını kontrol eder, oluşturulmamışsa internetten veri aktarımı vasıtasıyla bir dosyaya aktarılmış olan endeks değerleri için kayıt oluşturulur. Kullanıcı ilgili kayıtlar üstünde istediği değişiklikleri yapabileceği gibi, mavi daire içinde gösterilmiş olan “güncelleme” butonu ile veri aktarım dosyasına sonradan aktarılmış endeks değerlerinin programa aktarılmasını sağlayabilir. 
Pencereler arası geçişlerde ilgili pencerede yapılan değişikliğin kaydedilip kaydedilmeyeceği kullanıcıya sorulur, kullanıcı onay verirse değişiklikler veri tabanına yazılır, aksi takdirde silinir. 





Endeks Seçimi
Sistem İşletmeninde tanımlanmış ve değerleri belirlenmiş endekslerden hangisinin enflasyon muhasebesi işlemlerinde kullanılacağı Ticari Sistem Yönetimi/Genel Muhasebe Parametreleri altından ulaşılan Enflasyon Muhasebesinde Kullanılacak Endeks parametresi yardımıyla belirtilir. Parametre değeri, sistemde tanımlı endekslerden biri seçilerek yapılır. 

4. Hesap Tiplerinin belirlenmesi

Bilançoda düzeltme işlemine tabi tutulacak kıymetler  ; Madde 9- (1) Satın alma gücü ile ulusal para değerindeki değişmeler arasındaki ilişki göz önünde bulundurulduğunda, mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılır:
a) Parasal Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kalan, ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler.
b) Parasal Olmayan Kıymetler: Parasal kıymetler dışında kalan kıymetler, diğer bir ifade ile ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetler.
Bu durum bilanço açısından aşağıdaki gibi şematize edilebilir.

ERP ürünlerinde hesap kartları içinde  yer alan ” Hesap Tipi ”  alanı enflasyon muhasebesi işlemlerinde kullanılmak üzere tanımlanmalıdır. Hesap karakteristiği; Parasal, Parasal Olmayan (Borç) ve Parasal Olmayan (Alacak) seçeneklerinden oluşur. Bir hesabın parasal olması, nakit olarak tutulduğu ya da nakit olarak tahsil edilecek/ödenecek bir değer olduğu anlamına gelir. Parasal değerler dışında kalan ve işletmenin bilançosunda yer alan diğer tüm değerler parasal olmayan değerlerdir. Firma dosyaları oluşturma esnasında oluşturulan standart hesap planına uygun olarak hesap karakterleri öndeğer getirilir. 

5. Enflasyonlardan Etkilenmeyen Hareketler

Mali tabloların enflasyon muhasebesine göre düzeltilmiş değerlerinin dökümünün alınması işleminde kullanıcı bazı muhasebe hesaplarına ilişkin hareketlerin düzeltme işlemine katılmasını istemeyebilir.  Bunun için muhasebe fişleri satırlarında yer alan “Enflasyon Dışı” kolonu kullanılmaktadır. Enflasyon Dışı bilgisi öndeğer hayır gelir. Bazı hareketler için de fiyat endeksi atamasının otomatik yapılması gerekmeyebilir. Yine muhasebe fişleri satırlarında  yer alan “Hesaplama Dışı”  kolonu da bu amaçla kullanılmaktadır. Hesaplama dışı öndeğeri Hayır’dır. 

6. Enflasyon Muhasebesi fişi

Muhasebe fiş türlerinde, hesap toplamlarını etkileyen , enflasyon muhasebesi tarafından dikkate alınan “Enflasyon Muhasebesi” isimli fiş türü bulunur. Enflasyon muhasebesi fiş formunda açılış fişi gibi borç alacak eşitliğine bakılmadan kayıt yapılabilmektedir. Enflasyon muhasebesi fişinde  “Hesap Dışı” parametresi tüm satırlar için öndeğer “Evet”dir. 

7. Karşı hesaplar

Enflasyon muhasebesinde düzeltme işlemi endeksler yardımıyla yapılır. Endeks hesaplamasında giriş hareketleri için ilgili tarihdeki (ayındaki) endeks bilgisinden yararlanılır. Çıkış hareketleri ise giriş hareketleri ile ilişkilendirilir ve harekete ilişkili olduğu aylardaki fiyat endeksinin ağırlıklı ortalaması atanır. Ancak bazı giriş hareketlerinin endeksi, hareket ayının endeksinden bağımsız hesaplanır. Çünkü düzeltmenin hareket tarihine göre yapılması anlamlı olmayacaktır.

Bu ilişki “parasal olmayan” ve kendine ait alt hesabı olmayan muhasebe hesapları üzerinde F9 menüsündeki “karşı hesaplar” menü seçeneği ile sağlanır.

Karşı hesaplar penceresinde aşağıdaki bilgiler belirtilir:

  1. Hesap Kodu
  2. Hesap Açıklaması
  3. Hareket Tipi: Borç/Alacak (İlgili hesabın giriş hareketinin, seçilen karşı hesabın hangi hareketiyle ilişkilendirileceğini gösterir.) 
  4. Endeks yansıtma hesabı

Başka bir muhasebe hesabı ile ilişkilendirilmiş hesap tekrar seçilemez.

Ör:  158 hesap parasal olmayan alacak tipinde bir hesap olup karşı hesap penceresi

8. Giriş/Çıkış Hareketleri İlişkilendirme

Giriş Çıkış Hareketleri İlişkilendirme işleminin amacı, Parasal Olmayan Muhasebe Hesaplarının Muhasebe Çıkış Hareketlerini FIFO yöntemine göre Muhasebe Giriş hareketleri ile ilişkilendirmektir. Böylelikle herhangi bir parasal olmayan değer çıkışının hangi dönemdeki girişten kaynakladığı tahmininde bulunulmaktadır. (Tutar eşleştirme)

Giriş Çıkış Hareketleri İlişkilendirme Genel Muhasebe program bölümünde İşlemler menüsü altında yer alan Giriş Çıkış Hareketleri İlişkilendirme seçeneği ile kaydedilir. 

Enflasyon Muhasebesi, Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesi uygulayarak ilgili mali tabloların belli bir tarihteki aynı satın alma gücü ile ifade edilmesini sağlamaktadır. Buna göre Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesinde, genel bir fiyat endeksi yardımıyla, mali tablolarda farklı satınalma gücüyle yer alan değerlerin, belli bir tarihteki satınalma gücü ile ifade edilmesi yöntemin esasını oluşturmaktadır. Böylece mali tabloların homojenliği sağlandığı gibi, sermayenin satınalma gücü cinsinden korunması ve parasal değerleri elde bulundurmaktan dolayı oryaya çıkan kayıp ve kazançların mali tablolarda yer alması da mümkün olmaktadır. 

Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesine göre, parasal değerler; bilanço tarihinde cari para değeri ile ifade edildiklerinden tekrar düzeltilmezler. Ancak parasal olmayan değerlerin düzeltilmesi yani belli bir düzeltme katsayısı ile çarpılarak düzeltilmiş değerinin bulunması gerekir. 

Düzeltme katsayısı=Dönem sonu Endeks / Kalemin İşletmeye Girdiği Tarihteki Endeks 

31.12.2023 bilanço tablosu için yapılacak düzeltmeye istinaden düzeltme katsayısı :  (31.12.2023) Yİ-ÜFE endeksi / Hareketin Endeksi

Bu formüle uygun olarak parasal olmayan değerler için işletmeye girdiği tarihlerdeki endeks kullanılarak düzeltme katsayısı kullanılabilir. Ancak ilgili parasal olmayan değere ait çıkış hareketleri için hangi endeks kullanılmalıdır? Çıkış işleminin gerçekleştiği tarihteki endeksin kullanılması hatalı bir yaklaşım olacaktır. Zira Ocak ayında işletmeye girmiş bir değerin Aralık ayındaki çıkışı için Aralık ayındaki endeksin kullanılması sonucu düzeltme sonuçları hatalı olacaktır. Bunun için Logo ürünü FIFO yöntemini benimsemiştir. Parasal olmayan bir muhasebe hesabının çıkış hareketleri FIFO yöntemine göre kendinden önceki giriş hareketleri ile ilişkilendirilecektir. 

Buna göre işlem belirli bir tarih aralığı için çalışır. Bu tarih aralığının belirlenmesi amacıyla şu filtrelere bilgi girişi yapılmalıdır: 

  1. Başlangıç Ayı: Firma çalışma başlangıç ayından itibaren 12 ay listelenir. İlgili ay seçilir.
  2. Bitiş Ayı: Firma çalışma başlangıç ayından itibaren 12 ay listelenir. İlgili ay seçilir.
  3. Mali Dönem: İçinde bulunan yıl öndeğer gelir, doğrudan bilgi girişi yapılabilir.

Bu filtrelere göre belirlenen aralıkta giriş/çıkış hareketleri belirlenerek işlem gerçekleştirilir. İşlemin başlangıç ayının hangi gününden bitiş ayının hangi güne olduğu bilgisi çalışma dönemi başlangıç günü ve bitiş günü dikkate alınarak saptanır. Örneğin çalışma dönemi “01.01.2023-31.12.2023” ise başlangıç ayının 1’inden bitiş ayının 31’ine kadar olan aralıkta işlem gerçekleştirilir. Eğer çalışma dönemi 15.07.2023’de başlamış olsaydı işlem başlangıç ayının 15’inden itibaren gerçekleştirilirdi.

Hesap karakteristiği “Parasal Olmayan (Borç)” olanlar için giriş hareketleri, ilgili hesaba borç yazan hareketler, çıkış ise alacak yazan hareketlerdir. Benzer şekilde, hesap karakteristiği “Parasal Olmayan (Alacak)” olanlar için giriş hareketleri, ilgili hesaba alacak yazan hareketler, çıkış ise borç yazan hareketlerdir. 

“Enflasyon Dışı: Evet” olan hareketler eşleştirmeye dahil edilmez.

Örnek: Eşleştirme sonuçları aylar itibariyle veri tabanına kaydedilir. 

XXX hesabı, parasal olmayan (borç) tipinde bir hesap olsun; 

Muhasebe Hareketleri 

TarihBorçAlacak
TarihBorçAlacak
01.07.20231000
15.07.2023500
16.07.20231100
18.07.20232000
01.08.2023500
08.08.20232500


Firmanın çalışma dönemi 01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arasında tanımlı ise ve filtreler “Temmuz-Ağustos 2023” olarak belirlenip işlem çalıştırıldığında 16.07.2023 tarihli çıkış işlemi için oluşturulacak kayıtta şu eşleştirme sonuçları yer alır: 

A0A1A2A3A4A5A6A7A8A9A10A11A12A13
1100


FİFO yöntemine göre eşleştirme yapıldığında görülüyor ki 1100 TL’nin 1000 TL’ si 01.07.2023 tarihli giriş ile, 100 TL’ si ise 15.07.2023 tarihli giriş ile eşleşebiliyor. Bu durumda Temmuz ayı toplamı “1000+100 =1100” olacaktır. 

08.08.2023 tarihli çıkış hareketi için oluşacak kayıtta ise şu sonuçlar yer alır: 

A0A1A2A3A4A5A6A7A8A9A10A11A12A13
2400100


15.07.2023 tarihli 500 TL’lik girişin 100 TL’ si bir önceki çıkış hareketi ile eşleştirildiği için bu hareketin 400 TL’lik kısmı, 18.07.2023 tarihli giriş hareketinin tümü (2000) ve 01.08.2023 tarihli girişin 100 TL’lik kısmı ile eşleştirme yapıldığında çıkış hareketinin tümü eşleştirilmiş olur. Bu durumda, Temmuz ayı eşleştirme rakamı “400+2000=2400”, Ağustos ayının ise 100 TL olur. 

Bir çıkış hareketinin tümü eşleştirilemezse, kayıt oluşturulmaz. Kısmi eşleştirme yapılmaz. Kapanış fişleri işleme dahil edilmez. 








9. Fiyat Endekslerinin Atanması

Fiyat Endeksi Atama işlemi Genel Muhasebe-İşlemler-Fiyat Endeksi Atama menüsü ile yapılır. İşlemin amacı, muhasebe giriş/çıkış hareketlerine ticari sistemde belirtilmiş fiyat endeksinin ilgili değerini atamaktır. 

Açılan pencerede fiyat endeksi atanacak hareketlerin tarihi ve hangi işlemlere giriş/çıkış fiyat endeksi atanacağı belirtilir. Fiyat endeksi atanabilen işlemler şunlardır; Muhasebe İşlemleri (Girişler), Muhasebe İşlemleri (Çıkışlar) , Muhasebe İşlemleri (Karşı Hesaplar) ve Muhasebe işlemleri (Yansıtma Hesapları)

Tarih bilgisi ise şu filtreler yardımıyla belirlenir: 

Başlangıç Ayı: Firma çalışma başlangıç ayından itibaren 12 ay listelenir ve ilgili ay seçilir.

Bitiş Ayı: Firma çalışma başlangıç ayından itibaren 12 ay listelenir ve ilgili ay seçilir

Mali Dönem: İçinde bulunan yıl öndeğer gelir, doğrudan bilgi girişi yapılabilir.

Bu filtrelere göre belirlenen aralıkta hareket görmüş giriş/çıkış hareketleri belirlenerek işlem gerçekleştirilir. İşlemin başlangıç ayının hangi gününden bitiş ayının hangi güne olduğu bilgisi çalışma dönemi başlangıç günü ve bitiş günü dikkate alınarak saptanır. 

Hesap Aralığı: Belirli hesap tanımları seçilerek işlem çalıştırılabildiği gibi herhangi bir filtre değeri seçilmeden tüm hesaplar içinde fiyat endeksi atama işlemi yapılabilir.

 Sabit kıymet endeks atama işlemleri sabit kıymet amortisman tablosu üzerinden hesaplanarak tutulmaktadır. Sabit kıymet hesapları için endeks atama işlemi yapılmamalıdır.

Muhasebe İşlemleri (Girişler)

Giriş hareketleri için endeks atanması işlemi, parasal olmayan hesaplar için hesap karakteristiği türüne bağlı olarak ilgili bakiye hareketlerini, parasal hesapların ise hem borç hem de alacak bakiyesi veren tüm hareketlerine endeks atanmasıdır. 

Enflasyon dışı ve hesaplama dışı olan hareketlere endeks atanmaz. 

Giriş hareketlerinin fiyat endeksi bulunurken parasal olmayan hesapların giriş hareketleri (borç yada alacak) ve parasal olan hesapların tüm hareketleri (borç ve alacak) için endeks ataması gerçekleştirilir.

Örneğin aşağıda listelenmiş hareketlerin giriş hareketlerine göre endeks ataması (Atanacak endeks: Ay Sonu Endeks) işlemi şöyle gerçekleştirilir: 

100 (parasal)

150 (parasal olmayan (borç)) 

OcakŞubatMartNisan
2000210022002300
TarihHesap KoduBorçAlacakEndeks
01.02.2023100100,0002100
01.03.202310020,0002200
01.04.202315050,0002300

Muhasebe İşlemleri (Çıkışlar)

Çıkış hareketlerine fiyat endeksi atanırken ise ilişkili olduğu giriş hareketlerinin endekslerinin ağırlıklı ortalaması alınır. 
Örneğin giriş-çıkış hareketi ilişkilendirme de kullandığımız örnekte 08.08.2023 tarihli çıkış hareketinin ilişkili olduğu giriş hareketleri aylar itibariyle şöyle idi: 

A0A1A2A3A4A5A6A7A8A9A10A11A12A13
2400100


(A7: Temmuz, A8: Ağustos) 

Aylara göre tanımlanmış fiyat endeksleri aşağıdaki gibi iken; 

OcakŞubatMartNisanMayısHaziranTemmuzAğustosEylülEkimKasımAralık
200021002200230024002500260027002800


çıkış hareketi endeksi şöyle hesaplanacaktır: 

F.E(Temmuz): Temmuz ayındaki giriş hareketinin endeksi
F.E(Ağustos): Ağustos ayındaki giriş hareketinin endeksi 


1/F.E = ((1/F.E(Temmuz)*2400) + ((1/F.E(ağustos)*100) / (2400 + 100 )

 Parametremiz ay sonu endeks seçili olduğundan endeksler alınırken ilgili aydaki değer direk alınarak hesaplama yapılır.Öyleyse; 
 
F.E(Temmuz)= 2600
F.E(Ağustos)= 2700


1/F.E = (1/2600)*2400) + ((1/2700)*100) / (2400 + 100 )

F.E. = 2603,8575 bulunur. 

Muhasebe İşlemleri (Karşı Hesaplar)

Karşı hesabı olan bir parasal olmayan hesabın giriş ya da çıkış hareketine endeks atanabilmesi için öncelikle karşı hesapların ilk iki işlem ile giriş ve çıkış hareketlerine endeks atanması gerekmektedir. Karşı hesabı olan muhasebe hesaplarının giriş ve çıkış işlemlerine endeks atanması ise bu işlemlerin ardından yapılmalıdır. Bu nedenle karşı hesabı olan hesapların giriş/çıkış endeks ataması diğer hesapların giriş/çıkış endeks atama işleminden ayrı bir işlem ile yapılmalıdır. 

Bu işlem seçildiğinde öncelikle giriş işlemlerine endeks atanır. Eğer bir parasal olmayan hesabın karşı hesapları mevcut ise ilgili hesabın giriş hareketleri ile karşı hesapların tanımlı borç/alacak hareketleri FIFO’ya göre ilişkilenir. Örneğin 158 (parasal olmayan (alacak)) hesabının karşı hesapları aşağıdaki gibi belirtilmiş olsun: 

OcakŞubatMartNisan
2000210022002300
Hesap KoduAçıklamaHareket Tipi
350Borç
351Borç


İlgili hesapların hareketleri aşağıdaki gibi iken endeks değerleri şu şekilde hesaplanır; 

 01.02.2023  Fiş No:K1                                                                                                                                                          

01.03.2023  Fiş No:K2 

03.03.2023    Fiş No: K3                                                                                                                                                     

 01.04.2023     Fiş No:K4

04.04.2023   Fiş No: K5

Giriş çıkış hareketi ilişkilendirme işlemi çalıştırıldıktan sonra önce giriş işlemlerine endeks atanmalı. Daha sonra çıkış işlemlerine ve son olarak da karşı hesaplar için endeks atama işlemi çalıştırılmalıdır.

1/F.E = (1/2100)*1000) + ((1/2100)*500) / (1000 + 500 )

F.E = 2100,0000126 olacaktır.

1/F.E =  (1/2200)*500) + ((1/2300)*500) / (500 + 500 )

F.E = 2248,88889709 olacaktır.


İlgili hesapların giriş hareketlerine endeks atandıktan sonra çıkış hareketlerine endeks atanır. Çıkış hareketlerine endeks atanması ile ilgili yukarıda “muhasebe işlemleri (çıkışlar)” bölümünde anlatılan kurallar geçerlidir. 

Karşı hesabı olan bir hesabın da karşı hesabı olması, o hesabın bir karşı hesabı olması durumu söz konusu olabileceğinden fiyat endeksi atama işlemine hiyerarşik bir sıralama devam edilir. 

En tepeden en aşağıya doğru her bir hesabın giriş/çıkış hareketlerine endeks atanır. Böylelikle endeks atanmayan hesap hareketleri kalmaması sağlanır. Bununla birlikte karşı hesap ilişkilerinde döngüsel bir ilişki tespit edilebilir. Şöyle ki 158 hesabın karşı hesabı 350, 350 hesabın da 158 olması durumunda endeks atama işlemi yapılamaz ve kullanıcı “Döngüsel hesap ilişkileri tespit edilmiştir” şeklinde uyarılır. Hangi hesaplar arasında bu ilişkinin mevcut olduğu ise kullanıcı isteğine bağlı olarak kullanıcıya rapor edilir. Bunun için Muhasebe hesap listesi raporu ” Karşı Hesaplar Listelensin : Evet ” filtresiyle alınmalıdır.

Kullanıcı atanan fiyat endekslerini muhasebe fişleri içinde satırlardan görebilir. Bunun için hareketlere “endeks” kolonu eklenmiştir. Endeks bilgisi program tarafından otomatik olarak hesaplanabileceği gibi kullanıcı tarafından da girilebilir. 

Bununla birlikte açılış fişinde girilmiş endeks değerleri var ise bu değerler ezilmez. Benzer şekilde eğer bir hareketin “Hesap Dışı” parametresinin değeri “Evet” ise bu hareketin endeks bilgisi de ezilmez. Ayrıca, “Hesap Dışı: Evet” olan hareketlerle ilişkili çıkış hareketleri var ise bu hareketlerin endeksleri hesaplanırken ilgili giriş hareketin endeksi kullanılır yani ortalama endeks hesaplanmaz. 

Kapanış fişleri işleme dahil edilmez. 

10. Devir İşleminde Fiyat Endeksi Atama

Devir işlemiyle oluşan açılış fişinde, ilgili hareketlerin fiyat endeksi hesaplanarak otomatik olarak gelir. Ancak hesaplanan endeks kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Ayrıca kullanıcı tarafından eklenen fiş ve hareketler için de endeks girişi yapılır. 

Endeks hesaplamasında, parasal olmayan hesaplar için hesabın karakteri önemlidir. Hesap karakteri borç ise alacak bakiyesi veren, alacak ise borç bakiyesi veren hareketler için endeks hesaplanmaz. Hesap karakterine uygun bakiye veren hareketler için ise LIFO’ya göre tutar eşleştirmesi yapılır ve bu eşleştirme sonucu yukarıda anlatılan formüllere uygun olarak endeks atanır. 

Örneğin borç karakterli bir parasal olmayan hesabın 2023 hareketleri şöyle olsun: 

TarihBorçAlacakEndeks
01.02.2023100.0001000
01.03.202350.0002000
01.06.2023200.0002500

2024 Açılışında ilgili hesabın bakiyesi 250.000 (B) olacaktır. Hesap borç verdiği için ilgili açılış hareketinin endeksi şöyle hesaplanır: 

En geç tarihli borç hareketi bulunur. Örneğimizde bu hareket 01.06.2023 tarihindeki 200.000 (B) hareketidir. Öyleyse 250.000 TL’nin, 200.000 kısmı bu hareketten gelmektedir. Geriye “250.000-200.000=50.000” kalmaktadır. Bir sonraki en geç tarihli harekette 01.02.2023 tarihli 100.000 (B) hareketidir. Geriye kalan 50.000 lik tutarın ise bu hareketle ilişkilendirilmesi gerektiği açıktır. Öyleyse endeks; 

1/F.E = ((1/1000)*50.000) + ((1/2500)*200.000)) / (50.000 + 200.000)

F.E. = 1923,0769 bulunur. 

Parasal hesaplar için ise bakiyenin ne olduğu önemlidir. İlgili parasal hesap dönem sonu borç bakiyesi veriyorsa borç hareketleri, alacak bakiyesi veriyorsa alacak hareketleri tespit edilerek LIFO’ya göre tutar eşleştirmesi yapılır ve bu eşleştirme sonucu yukarıda anlatılan işlem adımlarına uygun olarak endeks atanır. 

11. Mali Dönem Bağımsız Firmalarda Muhasebe Devri

Mali Dönem Bağımsız firmalarda yapılan devir işlemi sonucu oluşacak muhasebe açılış fişlerinin hareketlerine ait endeks hesaplaması, mali dönem bağımlı firmalarda gerçekleştirilen işlem adımlarıyla yapılır. Bu iki tip firmada yapılan işlemin tek farklılığı hangi dönem için işlemin yapıldığıdır. Mali dönem bağımsız firmalarda, devir işlemi firma çalışma dönemi tarihinden eski mali yıl bitiş tarihine kadar yapıldığından dolayı endeks hesaplaması da ilgili aralıktaki hareketlerden LIFO’ya göre tutar eşleştirmesi ve endeks hesaplaması esasına dayanır. 

12. Geçmiş Dönem Hareketleri

Devir ile gelen ya da doğrudan eklenen bir açılış fişi içinde gerek otomatik olarak gerekse de manuel endeks hesaplanamaması durumunda kullanıcı hesap hareketini tarih bazında detaylandırabilir. Bu detay satırlar, açılış fişinde satır olarak yer alırken endeksleri de otomatik olarak hesaplanır. 

Geçmiş dönem hareketleri açılış fişi içinde sağ fare düğmesi menüsünde yer alan Geçmiş Dönem Hareketleri menü seçeneği ile kaydedilir. 

Tarih bazında satır girişi yapıldıktan sonra “Tamam” düğmesi tıklandığında her bir satır açılış fişi satırlarında yerini alır. Bu işlem sırasında ilgili hareketlerin tarih bilgileri verili olduğu için endeksleri otomatik olarak hesaplanır. 

13. Mali Tablolar – Enflasyon Muhasebesi

Mali tablolar, muhasebe hareketlerinin raporlanması ve rapor sonuçlarının yorumlanması işlevini yerine getiren ve bu anlamda ilgililere doğru bilgileri verecek şekilde düzenlenme zorunluluğu olan tablolardır.Enflasyon muhasebesi uygulaması ile Mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden
arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesi hedeflenmektedir.

Bilanço

Bilançonun enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesi düzeltme işleminin hangi tarihe göre yapıldığına bağlı olarak değişir. Eğer düzeltme işlemi, bilançonun alındığı tarihte yapılıyorsa sadece parasal olmayan kalemler düzeltilir.

Ancak bilanço başka bir bilanço ile karşılaştırmalı olarak alınıyorsa yani, bilanço tarihinden başka bir tarihe göre düzeltme işlemi yapılacaksa tüm kalemler düzeltilir. 

Rapor Filtreleri

Bilançonun enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin dökümünün alınabilmesi için bilanço rapor filtrelerinde “Düzeltilmiş Değerler Basımı: Evet/Hayır” filtresi kullanılır. Filtre öndeğeri “Hayır” olacaktır. 
Bu filtre satırında Evet seçiminin yapılması durumunda düzeltilmiş değerlerin dökümünün alınabilmesi için “hesaplama: yerel/dövizli” filtre satırında “yerel” seçilmelidir. 

Düzeltilmiş Bilanço Değerleri

Hem karşılaştırmalı hem de karşılaştırmasız bilançoda enflasyona göre düzeltilmiş değerlerin de dökümünün alınabilmesi için bilanço tasarımı güncellenmiştir: 

AktiflerTarihsel DeğerlerDüzeltilmiş Değerler
1-Dönen varlıklar
2-Duran Varlıklar
Aktifler Toplamı
Pasifler
1-K.V. Yab. Kay.
2-U.V. Yab. Kay.
3-Öz kaynaklar
Pasifler Toplamı

Düzeltilmiş bilanço değerlerinin alınabilmesi için, bilanço dönemine ve “Hesap Tutarı” parametresinin değerine uyan hesap hareketleri tek tek düzeltilir. Düzeltme işleminde tarihi değerler (hareket değeri) belirli bir düzeltme katsayısı ile çarpılır. Düzeltme katsayısı aşağıdaki formüle göre bulunur: 

Düzeltme Katsayısı= Bilanço Bitiş Ayı İndeksi/Hareketin indeksi 

Düzeltilmiş Tutar= Tarihi değer * Düzeltme Katsayısı 

Düzeltme katsayısı yardımıyla bilanço alınırken izlenen adımlar aşağıda detaylandırılmıştır: 

Dönem Bilançosu Raporlamada,

Dönem bilançosu raporlanması, bilanço rapor filtrelerinden “dönem” filtresinin kullanılmaması ile mümkündür. 

  1. Parasal Olan Hesaplar: Parasal olan hesaplar, bilanço tarihinde cari değerleriyle ifade edildiğinden düzeltilme işlemine tabi tutulmazlar. Yani düzeltme katsayıları “1” dir. Dolayısıyla parasal hesapların tarihi değeri ile düzeltilmiş değeri aynı olur.
  2. Parasal Olmayan Hesaplar: İlgili parasal olmayan hesabın ilgili hareketleri düzeltme katsayısı ile çarpılır. Düzeltilmiş tutarlar toplamı ilgili hesabın düzeltilmiş bakiyesini verir.


Örnek: 
Dönem: Ocak 2023-Aralık 2023
Başlangıç Rapor Ayı: Açılış 
Bitiş Rapor Ayı: Ocak 2024 

2023 Yİ-ÜFE 

OcakŞubatMartNisanMayısHaziranTemmuzAğustos….Aralık
20002100220023002400250026002700…..3100
Hesap KoduKarakteriHesap Tutarı
100ParasalBakiye
150Parasal Olmayan (Borç)Bakiye


100 Hesabın Hareketleri 

KodTarihEndeksBorçAlacak
10001.02.2023100.000
10001.05.202340.000
10001.06.202310.000


(Parasal olan hareketlere endeks atanmaz) 


150 hesabın Hareketleri 

KodTarihEndeksBorçAlacak
15010.02.20232100 *20.000
15001.03.20232100 **5000
15001.05.20232400 ***10.000
15001.06.2023 2167,74****20.000

****  1 / F.E = ((1/2100)*15000 + (1/2400)*5000) / 20.000

F.E = 2167,74 olacaktır.

100 hesap parasal bir değer olduğundan, tarihi bakiyesi, düzeltilmiş bakiyesine eşit olacaktır.

KoduTarihTarihi BorçTarihi AlacakDüzeltme KatsayısıDüzeltilmiş BorçDüzeltilmiş Alacak
10001.02.2023100.0001100.000
10001.05.202340.000140.000
10001.06.202310.000110.000
BAKİYE70.00070.000

150 hesap için ise düzeltilmiş değerleri aşağıdaki gibi hesaplanır:

KoduTarihTarihi BorçTarihi AlacakDüzeltme KatsayısıDüzeltilmiş BorçDüzeltilmiş Alacak
15010.02.202320.0001,4762*29.524
15001.03.20235.0001,4762**7381
15001.05.202310.0001,2916***12.916
15001.06.202320.0001,4300****28.601
BAKİYE5.0006458

*3100 / 2100 = 1,4762

**3100 / 2100 =1,4762

***3100 / 2400 = 1,2916

****3100 / 2167,74 =1,4300

Karşılaştırmalı Bilanço Raporlamada,


Karşılaştırmalı bilanço raporlamada, dönem bilançosunun düzeltilmiş değerlerinin saptanması değişiklik göstermez ancak geçmiş dönem bilançosunun düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilir. İlk aşama geçmiş dönem bilançosunu ilgili dönemin bitiş ayına göre düzeltmek olacaktır. Burada izlenen yol, dönem bilançosunun düzeltilmesi ile aynıdır. Yani parasal kalemler için düzeltme katsayısı değeri “1” varsayılacak, parasal olmayan kalemler için ise endeksler yardımıyla düzeltilmiş tutarlar bulunacaktır. İkinci aşama ise kendi dönem sonuna göre düzeltilmiş tüm bilanço kalemlerini cari dönem bitiş ayına göre düzeltmek olacaktır. 

Örnek 1:

İlk Dönem: Ocak 2023-Aralık 2023
İkinci Dönem: Ocak 2024-Aralık 2024
Başlangıç Rapor Ayı: Açılış 
Bitiş Rapor Ayı: Ocak 2025
Yukarıdaki filtreye uygun olarak karşılaştırmalı rapor alındığında; 


Örnek 3: 

Yukarıda dönem bilançosu raporunun düzeltilmiş dökümüne ilişkin örnekten hareketle Aralık 2024’e gelindiğini ve bu dönem sonunda karşılaştırmalı bilanço alındığını farz edelim. Bu durumda geçmiş dönem Ocak 2023-Aralık 2023 dönemi olacaktır. Bu bilançonun ilk önce Aralık 2023’e göre düzeltilmesi, sonra da Aralık 2024’e göre düzeltilmesi gerekecektir. Yukarıda iki hesabın da Aralık 2023’ye göre düzeltilmiş değerleri hesaplanmıştı: 

KoduTarihi DeğerDüzeltilmiş Değer
10070.00070.000
15050006458


Aralık 2024  Yİ-ÜFE değerinin  4200 olduğunu varsayalım. 

Aralık 2024’e göre düzeltildikten sonra karşılaştırmalı bilançoya yansıyacak olan nihai düzeltilmiş değerlerin hesabı şöyle yapılacaktır: 

KoduTarihi DeğerDüzeltme KatsayısıDüzeltilmiş Değer
10070.0001,35483*94838,1
15064581,35483*8.749,49


* Aralık 2024 Endeksi/Aralık 2023 Endeksi = 4200/3100 = 1,35483

Endeks atanmamış parasal olmayan hareketlerin düzeltilmiş değeri, tarihi değerine eşit olacaktır. 

Düzeltilmiş Kar/Zarar

Düzeltilmiş değerler basımı: evet iken kullanıcı tarafından eklenen kar/zarar kaleminin değeri, düzeltilmiş aktif ve pasif toplamlarının farkı olacaktır. 

Enflasyona Göre Düzeltme Defteri

Enflasyona göre mali tablolarda yapılan düzeltme işlemlerini raporlayan “Enflasyona Göre Düzeltme Defteri”dir.

Genel Muhasebe/Defter ve Dökümler/Enflasyona Göre Düzeltme Defteri menüsü ile ulaşılacak defter dökümü filtreleri şunlardır: 

FiltreDeğeri
Mali DönemMali dönem seçimi
Başlangıç Rapor AyıGrup / Aralık
Bitiş Rapor AyıGrup / Aralık
Hesap KoduGrup / Aralık
Hesap AçıklamasıGrup / Aralık
Hesap SeviyesiGrup / Aralık
ListelemeHepsi/ Hareket Görenler
Tablo ÇarpanıGrup / Aralık
Çalışma DönemiGrup / Aralık
Çalışma Yılıİlgili çalışma döneminin hangi yılının düzeltmeye konu olduğunu belirtir


Çalışma dönemi filtresinin mantığı mali tablolarda çalışma şeklinden farklıdır. Karşılaştırmalı dökümü sağlamak amacını değil geçmiş dönemlerin bitiş rapor ayına göre düzeltilmesini ve düzeltme sonuçlarının raporlanması amacını taşımaktadır. Bu anlamda filtre aktif olmadığı müddetçe içinde bulunulan dönemin düzeltilmesi söz konusu olacaktır. Filtre aktif iken ise seçili dönem bitiş rapor ayına göre düzeltilerek ilgili düzeltme kayıtları oluşturulacaktır. 
Defter dökümü aşağıdaki gibidir: 

Tarihsel Değerler
(Rapor Başlangıç Ayı-Rapor Bitiş Ayı)
Düzeltme KayıtlarıDüzeltilmiş Değerler
(Rapor Bitiş Ayı)
Düzeltme KayıtlarıEnflasyona Göre Düzeltme Hesabı
Hesap KoduHesap AdıBorçAlacakBorçAlacakBorçAlacakBorçAlacak


Hesap Kodu ve adı alanında listelenecek olan hesaplar, filtre kriterlerine uygun olan hesaplar olup koda göre listelenir. Her bir hesap için, filtrede verilen rapor başlangıç ve bitiş tarihine uygun muhasebe hareketleri taranır borç karakterli olanlar tarihsel borç kolonuna, alacak karakterli olanlar ise tarihsel alacak alanına yansır. 
Düzeltme işlemine tabi tutulacak hesaplar şunlardır: 

  1. Tüm parasal olmayan hesaplar
  2. Gelir tablosu hesapları (Finansal tablolardan Gelir Tablosu işaretli olanlar)
  3. Maliyet hesapları (Finansal tablolardan Satışların Maliyeti Tablosu işaretli olanlar)


Bu hesaplar dışında kalan parasal hesaplar ise bilançoda düzeltildiği gibi düzeltilerek döküm yapılacaktır. 
Buna göre ilgili hesabın tarihsel alacak ve tarihsel borç hareketleri tek tek düzeltilerek, düzeltilmiş değerler düzeltilmiş borç ve alacak kolonlarına yansır. Düzeltilmiş değer ile tarihsel değerler arasındaki farklar ise düzeltme kayıtlarına yansır. “Düzeltilmiş değer-Tarihsel değer>0” ise aradaki fark artış yönünde olmuş demektir. Bu durumda eğer değerin tipi borç ise fark düzeltme kayıtlarında borç, enflasyona göre düzeltme hesabında ise alacak bölümüne yansır. Eğer değerin tipi alacak ise fark düzeltme kayıtlarında alacak, enflasyona göre düzeltme hesabında ise borç bölümüne yansır. Eğer “Düzeltilmiş değer-Tarihsel değer<0” ise fark düzeltme kayıtlarında hesap karakterinin tam tersi karakterli yazılacaktır. Yani borç hareketlerinin düzeltilmiş değeri ile tarihsel değeri arasında azalış yönünde bir fark oluşmuşsa fark düzeltme kayıtlarına alacak, enflasyona göre düzeltme hesabında ise borç bölümüne yazılacaktır. 
Örnek: 

Tarihsel Değerler
(Rapor Başlangıç Ayı-Rapor Bitiş Ayı)
Düzeltme KayıtlarıDüzeltilmiş Değerler
(Rapor Bitiş Ayı)
Düzeltme KayıtlarıEnflasyona Göre Düzeltme Hesabı
Hesap KoduHesap AdıBorçAlacakBorçAlacakBorçAlacakBorçAlacak
150İlk md. ve mlz.10.0005000200010001000200012.0006000
151Yarı mamuller20.0002000200018.000
152Mamuller500030001500150040003500


Yukarıdaki enflasyona göre düzeltme defterinin her bir satırı şunları anlatmaktadır: 

  1. 150 hesabın tarihsel olarak borç toplamları 10.000, alacak toplamları ise 5000 olarak hesaplanmıştır. Bu hesaba ait hareketler enflasyona göre yeniden değerlendiğinde ise borç toplamının 12.000, alacak toplamının ise 6000 olduğu saptanmıştır. Buna göre 150 hesabın borcunda 2000 TL’lik bir düzeltme, alacağında ise 1000 TL’lik bir düzeltme yapmak gerekmektedir. Buna karşılık bu düzeltme hareketlerinin karşı hareketleri enflasyona göre düzeltme hesabına 2000 TL borç ve 1000 TL alacak yazmak olacaktır.
  2. 151 hesabın tarihsel olarak borç toplamları 20.000 TL hesaplanmıştır. Bu hesaba ait hareketler enflasyona göre yeniden değerlendiğinde ise borç toplamının 18.000 TL olduğu saptanmıştır. Buna göre 151 hesabın alacağına 2000 TL’lik bir düzeltme eklenmeli ki 20.000 (B) ile 2000 (A) toplamı 18.000 (B) verebilsin. Buna karşılık enflasyona göre düzeltme hesabına 2000 TL borç yazılmalıdır.
  3. 152 hesabın tarihsel olarak borç toplamları 5000, alacak toplamları ise 3000 olarak hesaplanmıştır. Bu hesaba ait hareketler enflasyona göre yeniden değerlendiğinde ise borç toplamının 4000, alacak toplamının ise 3500 olduğu saptanmıştır. Buna göre 152 hesabın alacağında “1000 (5000-4000) + 500 (3500-3000)=1500” TL’lik bir düzeltme yapmak gereklidir. Buna karşılık enflasyona göre düzeltme hesabına 1500 TL borç yazılmalıdır.

14. Malzeme Hareketleri Fiyat Endeksi Atama

Malzeme Yönetimi/İşlemler menüsü ile ulaşılan işlemin amacı malzeme giriş ve çıkış hareketlerine fiyat endeksi atamaktır. Ticari sistem yönetimi / Tanımlar / Malzeme yönetimi parametrelerinde yer alan ” Fiyat  Endeksi Atama Türü ” seçeneğine bağlı olarak hareketlere endeks ataması yapılmaktadır.

Fiyat  Endeksi Atama Türü: 

Basit Ortalama Yöntemine Göre:

Bu formülle atanacak endeksin bulunması :

31.12.2023 tarihi için endeks atama ve düzeltme işleminin yapılacağı farzedilirse;

Aralık 2023 Yİ-ÜFE: 3100

Eylül 2023 Yİ-ÜFE: 2800  

 Endeks = (3100 +2800) /2

           = 2850

Düzeltme Katsayısı= 3100 / ((3100 +2800) /2 ) 

                            =    1,0877

Malzeme Devir Hızına Göre:

   !! Toplulaştırılmış yöntemlerden “Stok Devir Hızı Yöntemi”ni seçen mükelleflerin bu yöntemi sağlıklı olarak uygulayabilmeleri için stok devir hızlarının yüksek olması ve stok devir hızlarını doğru olarak tespit etmeleri gerekmektedir. Buna rağmen düzeltme sonrasında bulunan rakamın iktisadi ve teknik icaplara uygun olmayacak şekilde orantısız çıkması durumunda, (toplulaştırılmış yöntem kullanılmak isteniyor ise) basit ortalama yönteminin tercih edilmesi uygun olacaktır. ( Bknz. 9 No’lu VUK sirküleri)

Bu durumda 31.12.2023 tarihi için düzeltme katsayısı hesaplanacak olursa;

 Aralık : 3100

Ekim : 2900

Düzeltme Katsayısı = 3100 / 2900 

  = 1,0689

 Hareket Tarihine Göre:

Giriş hareketleri için atanacak endeks aylık ortalama endeks parametresi seçilmiş ise  ilgili giriş tarihindeki endeks ile giriş tarihinden bir önceki ayın endeksinin ortalamasıdır. Ay sonu endeks parametresi seçilmiş olduğunda da ilgili aydaki endeksin kendisidir.Çıkış hareketleri için endeks atanması işlemi ise maliyet üzerinden fiyatlandırma (cost) mantığı içinde firma maliyet yöntemine uygun olarak gerçekleştirilir. 

Cost işleminde çıkış hareketlerinin RD cinsinden maliyeti hesaplanırken maliyet yöntemine bağlı olarak ilgili formüllerde tutar bilgisinin yerine “tutar/rd kur” bilgisi getirilir. TL cinsinden maliyet, bu hesaplama işlemi sonucunda bulunan değere bölündüğünde elde edilen değer, çıkış hareketinin RD kuru bilgisini verir. 

Bu anlamda giriş hareketleri üzerinden çıkış hareketlerine endeks atanması işlemi çıkış hareketinin yukarıda bahsedilen işlem sırasında rd kurunun hesaplanması süreci ile benzerlik gösterir. Malzeme hareketleri fiyat endeksi ataması işlemi çalıştırıldığında, rd kurları yerine ilgili giriş hareketlerinin endeksini kullanılır ve çıkış hareketinin TL cinsinden birim maliyeti de dikkate alınarak çıkış hareketinin endeksi bulunmuş olur. 

Örneğin bir malzemenin giriş/çıkış hareketleri aşağıdaki gibi olsun: 

Fiş TürüTarihMiktarB. FiyatEndeks
Alım01.01.20231010001500
Alım01.02.2023315001800
Fire01.03.20233
Alım02.03.202358002000
Sarf01.04.20238


Maliyet yöntemi Girişlerin Ortalaması iken çıkış hareketlerine endeks hesaplaması işlemi şöyle yapılır: 
01.03.2023 tarihli hareket için; 

Endeks = ((10*1000 + 3*1500)/13)/((10*1000/1500 + 3*1500/1800)/13)= = 1581

01.04.2023 tarihli hareket için; 
Endeks = ((10*1000+ 3*1500 + 800*5)/18)/((10*1000/1500 + 3*1500/1800 + 5*800/2000)/18)= 1656 

Maliyet yöntemi Eldekilerin Ortalaması iken çıkış hareketlerine endeks hesaplaması işlemi şöyle yapılır: 

01.03.2023 tarihli hareket için; 

Endeks = (10*1000 + 3*1500)/13)/((10*1000/1500 + 3*1500/1800)/13)= 1581 

01.04.2002 tarihli hareket için; 

Bunun için öncelikle 01.03.2023 itibariyle elimde kalan malzeme miktarının, maliyetinin ve endeksinin bilinmesi gereklidir. Endeksinin ne olduğu bir önceki adımda hesaplanmıştır. Maliyeti ise (10*1000+ 3*1500)/13 formülü ile bulunur. Bu işlemin sonucu “1115,384” bulunur. 

Endeks = ((10*1115,384+ 800*5)/15)/((10*1115,384/1581 + 5*800/2000)/15)
= 1673 

Yukarıda belirtildiği üzere, fiyat endeksi atama işlemi maliyet üzerinden fiyatlandırma ve maliyetlendirme servisi işlemleri içinde yapılıp bu işlemlerde de “Fiyat Endeksi Atansın: Evet/Hayır” filtresinin değerine göre yapılacaktır. 

Maliyetlendirme mantığı için fiyat endeksi ataması işleminde iade hareketlerinin endeksi atanırken iade tipi dikkate alınacaktır. İade tipi giriş/çıkış maliyeti iken iade hareketinin endeksi ilişkili olduğu giriş/çıkış hareketinin endeksi olacaktır. İade tipi güncel maliyet ise herhangi bir çıkış hareketine endeks ataması yapılır gibi endeks atanacaktır. İade tipi iade maliyeti olduğunda ise herhangi bir giriş hareketine endeks atanır gibi endeks ataması yapılacaktır. 

Üretimden Girişler

Yukarıda belirtildiği üzere, giriş hareketlerinin endeksi atanırken ilgili giriş tarihindeki endeks ile giriş tarihinden bir önceki ayın endeksinin ortalaması alınacaktır. Ancak söz konusu giriş hareketi üretim işleminin sonucu olarak oluşmuş bir üretimden giriş hareketi ise endeks hesaplaması diğer giriş hareketlerinin endeks hesaplanması işleminden farklıdır. Bu farklılık, üretimden giriş maliyetinin bağlı sarf ve fire hareketlerinin maliyetine bağlı olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla aslında bir üretimden giriş hareketinin maliyetinin enflasyona düzeltilmesi demek bu maliyeti oluşturan kalemlerin düzeltilmesi demek olduğundan bu tip üretimden giriş hareketlerinin endeksi bağlı sarf ve fire hareketlerinin endeksi üzerinden hesaplanacaktır. Üretimden girişler dört ayrı durum sonucu oluşmuş olabilir. Üretimden giriş fişi; 

  1. Üretim Emri No ile,
  2. Hızlı Üretim No ile
  3. Üretim No (üretimsiz sette) ile diğer malzeme fişlerine bağlı olabilir ya da
  4. Yukarıdaki dört durumdan bağımsız olarak sisteme girilmiş olabilir.


4 no’lu durum normal bir giriş hareketine tekabül edip endeksi atanırken ilgili giriş tarihindeki endeks ile giriş tarihinden bir önceki ayın endeksinin ortalaması alınacaktır. 3 numaralı durumda ise üretimden giriş fişi içinde belirtilmiş Üretim No numarasına sahip ve üretimden giriş tarihinden önceki sarf/fire hareketlerinin endeksi üzerinden hesaplanır. 
2 no’lu durumda ise aynı hızlı üretim no’ya sahip tüm sarf/fire hareketlerinin endeksi üzerinden hesaplanır. 1 no’lu duruma giren üretimden giriş hareketlerine ise endeks atanmaz. Çünkü bu işlem üretim emri üzerinden yapılır. 

Hızlı Üretim/Üretim No

Hızlı Üretim No/Üretim No ile birbirine bağlı malzeme yönetimi fişlerinden üretimden giriş fişine endeks ataması işlemi için yukarıdaki örnekten yararlanırsak 01.03.2023 ve 01.04.2023 tarihli sarf/fire hareketlerinin maliyetinin 02.04.2023’deki bir üretimden giriş hareketinin maliyetini oluşturduğunu varsayalım: 

Fiş türüTarihMiktarB. MaliyetEndeks
Fire01.03.2023310001581
Sarf01.04.202388001585
Üretimden Giriş02.04.2023151800


Üretimden giriş maliyeti, sarf ve fire maliyetleri toplamı olduğuna göre TL cinsinden maliyet toplamı, endekse bölünerek bulunmuş maliyet toplamına bölünürse üretimden giriş maliyeti hesaplanacaktır:
Endeks = (1000 + 800)/(1000/1581 + 800/1585)
=  1582 

Üretim Emri

Üretim Emri No ile birbirine bağlı malzeme yönetimi fişlerinden üretimden giriş fişine endeks ataması işlemi üretim emri üzerinden gerçekleşen maliyet hesaplanırken gerçekleştirilecektir. Gerçekleşen bir üretimden giriş hareketinin in endeksi hesaplanırken, gerçekleşen malzeme hareketleri, gerçekleşen genel gider hareketleri, gerçekleşen iş istasyonu ve işçilik kaynak kullanım hareketlerinden yararlanılır.

 Malzeme hareketlerinin endeksi zaten cost ile ya da maliyetlendirme servisiyle olmak üzere ayrıca hesaplanır.

 Genel gider hareketlerinin endeksi hesaplanırken ise söz konusu genel gider hareketinin başlangıç tarihi dikkate alınır. Buna göre “(başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2” genel gider hareketinin endeksini verir. Maliyet Muhasebesi flagi kapalı ise, genel gider maliyetinin düzeltilebilmesi için iş emri gerçekleşen başlangıç tarihi dikkate alınır. Yani genel giderin endeksi “(iş emri gerç. başlangıç tarihi +bir önceki ay endeksi)/2” olarak hesaplanır.

 İş istasyonu ve işçilik kaynak kullanım hareketlerinin endeksi ise yine gerçekleşen kaynak kullanımın başlangıç tarihi olacaktır. Buna göre herhangi bir kaynak kullanım hareketinin endeksi “(gerçekleşen başlangıç tarihi+ bir önceki ay endeksi)/2” olarak hesaplanır.

 Üretimden giriş maliyetini oluşturan kalemlerin endeksi saptandıktan sonra ise üretimden girişi hareketinin endeksinin hesaplanmasında ise şu formülden yararlanılır:

 Endeks = (ΣMalzeme maliyeti + Σ İşçilik + Σ İş İstasyonu + Σ Genel Gider) /

[(Σ Malzeme maliyeti / Endeks) + (Σ İşçilik Maliyeti / Endeks) + (Σ İş İstasyonu Maliyeti / Endeks) + (Σ Genel Gider/Endeks)]

 Formülün paydasında yer alan toplamlar, her bir malzeme/işçilik/iş istasyonu/genel gider hareketinin kendi endeksine bölünmesi sonucu bulunacak değerlerin toplamını ifade etmektedir.

Örnek

Fiyat Endeksleri

OcakŞubatMartNisan
1300140015001600

Malzeme Hareketleri

Fiş TürüTarihMiktarB. MaliyetEndeks
Fire01.03.2023310001580
Sarf01.04.202388001585


(Endekslerin Cost ile önceden hesaplandığını varsayıyoruz) 

Genel Gider Hareketleri 

Genel Gider KoduBaşlangıç TarihiBitiş TarihiToplam MaliyetEndeks
Elektrik15.02.202315.03.202310001350*
Bakım01.03.202330.03.202320001450**

Endeks aylık ortalama endeks olduğu durumda.Ay sonu endeksi olduğunda direk ilgili ayın endeksi alınarak formül uygulanacaktır.

*(Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1400+1300)/2=1350 
**(Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1500+1400)/2=1450 

İşçilik/İş İstasyonu Kaynak Kullanım Hareketleri

İşçi/İş İstasyonu KoduBaşlangıç TarihiBitiş TarihiToplam MaliyetEndeks
İST.00131.03.202331.03.202310001450*
İST.00101.04.202301.04.202315001550**
İşçi.00131.03.202331.03.202320001450***
İşçi.00101.04.202301.04.202320001550****

!! Endeks aylık ortalama endeks olduğu durumda.Ay sonu endeksi olduğunda direk ilgili ayın endeksi alınarak formül uygulanacaktır.

*(Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1500+1400)/2=1450

**(Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1600+1500)/2=1550*

***(Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1500+1400)/2=1450*

**** (Başlangıç tarihindeki endeks+bir önceki ay endeksi)/2 = (1600+1500)/2=1550*


Bu verilere göre üretimden giriş hareketinin endeksi şöyle hesaplanır: 

Endeks = (1000+ 800 +1000 + 2000 + 1000 + 1500 + 2000 + 2000) / 
1000/1580 + 800/1585 + 1000/1350 + 2000/1450 + 1000/1450 + 1500/1550 + 2000/1450 + 2000/1550)
=1358 

Maliyet Raporları

Malzeme hareketlerine endeks atandıktan sonra, bu endekse göre düzeltilmiş maliyetlerini listeleyebilmek amacıyla Ayrıntılı Maliyet Analizi, Özet Maliyet Analizi ve Envanter Raporuna bazı alanların düzeltilmiş bilgileri alan listesine eklenmiştir. Bu alanlar standart tasarımda yer almayıp kullanıcı tarafından tasarıma eklenmeleri gerekmektedir. 

Envanter Raporu

Envanter Raporunda alanlara Envanter Tutarı (Düzeltilmiş), Envanter Tutarı (Düzeltilmiş)-Ambar, Fiş Tutarı (Düzeltilmiş), Toplam Envanter Tutarı (Düzeltilmiş) eklenmiştir. 
Envanter Tutarı (Düzeltilmiş): Malzeme bazında toplam envanter tutarının düzeltilmiş toplamı. (raporda ilk sectiondaki envanter tutarının düzeltilmişi). Envanter tutarının düzeltilmişi için söz konusu envanteri oluşturan hareketlerin düzeltilmiş tutarları bulunur. 

Envanter Tutarı (Düzeltilmiş)-Ambar: Ambar bazında düzeltilmiş envanter tutarıdır. (Ayrıntılı döküm alındığında ikinci sectiondaki envanter tutarının düzeltilmişi) 

Fiş Tutarı (Düzeltilmiş)-Her bir fiş tutarının enflasyona göre düzeltilmiş değeridir. Fiş tutarı*son envanter tarihindeki endeks/hareketin endeksi Düzeltme tarihi olarak, “Son Envanter Tarihi” filtresinde verilen tarih alınır.

15. Sabit Kıymetlerde Enflasyon Muhasebesi

Enflasyon düzeltmesi zorunluluğu oluştuğunda sabit kıymetler içinde uygulanması gereklidir. Amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan birikmiş amortismanlar, parasal olmayan kıymet mahiyetindedir ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

Sabit kıymet enflasyon düzeltmesinde varlıklar 2 ayrılarak endeksleme yapılır. Yeniden değerlemeye tabi tutulanlar ve yeniden değerlemeye tabi tutulmayanlar .Sabit kıymetin maliyeti ve birikmiş amortismanlar endeksleme sonucu hesaplanan artış oranında artırılır.
Enflasyon düzeltmesi sonucu amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanır. Düzeltme yapılan kıymetlerin elden çıkarılması durumunda bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları da maliyet olarak kabul edilmektedir.

Enflasyon Muhasebesi Parametreleri

Amortisman tabloları enflasyon muhasebesi için geçerli olacak parametre değerleri verilip farklı hesaplama yöntemi seçilerek alınabilir. Amortisman ve yeniden değerleme hesaplarında kullanılacak enflasyon muhasebesi parametre değerleri, Sabit Kıymet Kaydı penceresinde Enflasyon Muhasebesi Parametreleri başlığı altındaki alanlardan kaydedilir.

Sabit kıymet kaydı oluşturulurken bu değerler otomatik atanır, ancak ilgili bölüm dolu değil ise enflasyon muhasebesi için hesaplama yapılamayacaktır.

Alternatif Enflasyon Muhasebesi Parametreleri

Amortisman tabloları enflasyon muhasebesi için farklı parametre değerleri verilip farklı hesaplama yöntemi seçilerek iki ayrı tablo halinde alınabilir. Amortisman ve yeniden değerleme hesaplarında kullanılacak alternatif parametre değerleri, Sabit Kıymet Kaydı penceresinde Alternatif Enflasyon Muhasebesi Parametreleri başlığı altındaki alanlardan kaydedilir.

Enflasyon Muhasebesi Parametre Güncelleme

Enflasyon muhasebesi parametrelerinin güncellendiği seçenektir. Duran Varlıklar Yönetimi program bölümünde İşlemler menüsü altında yer alır. Güncelleme işlemi ile amortisman süre ve oranları toplu olarak güncellenir. Güncellemenin ne şekilde yapılacağı filtre satırlarında belirlenir. Bu filtreler ve alabilecekleri değerler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.  

FiltreDeğeri
Sabit Kıymet KoduGrup / Aralık
Sabit Kıymet Kayıt KoduGrup / Aralık
Alım TarihiBaşlangıç/ Bitiş
Amortisman SüresiDeğişecek / Değişmeyecek
Yeni Amortisman SüresiYeni amortisman süre girişi
Amortisman OranıDeğişecek / Değişmeyecek
Yeni Amortisman OranıYeni amortisman oranı girişi
KıstEvet / Hayır / Değişmeyecek

Filtre satırlarında yapılacak belirlemelerden sonra “Tamam” düğmesi tıklanır ve güncelleme işlemi başlatılır. İşlem sonunda enflasyon muhasebesi parametreleri filtre satırlarında belirtilen koşullara uygun sabit kıymetler için güncellenir.

Enflasyon muhasebesi parametre güncelleme işlemi aşağıdaki durumları sağlar:

Alternatif Enflasyon Muhasebesi Parametre Güncelleme

Alternatif enflasyon muhasebesi parametrelerinin güncellendiği seçenektir. Duran Varlıklar Yönetimi program bölümünde İşlemler menüsü altında yer alır. Güncelleme işlemi ile amortisman süre ve oranları toplu olarak güncellenir.

Alternatif enflasyon muhasebesi parametre güncelleme işleminin ne şekilde yapılacağının belirlendiği filtre seçenekleri şunlardır:  

FiltreDeğeri
FiltreDeğeri
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet Kayıt KoduGrup/Aralık
Satınalma TarihiBaşlangıç/Bitiş
Amortisman SüresiDeğişecek/Değişmeyecek
Yeni Amortisman SüresiYeni amortisman süre girişi
Amortisman OranıDeğişecek/Değişmeyecek
Yeni Amortisman OranıYeni amortisman oranı girişi
KıstEvet/Hayır/Değişmeyecek

Filtre satırlarında yapılacak belirlemelerden sonra “Tamam” düğmesi tıklanır ve güncelleme işlemi başlatılır. İşlem sonunda enflasyon muhasebesi parametreleri filtre satırlarında belirtilen koşullara uygun sabit kıymetler için güncellenir.

Duran Varlıklar Enflasyon Düzeltme Fark Mahsuplaştırması

Duran varlıklar için enflasyon düzeltme farklarının belirtilecek enflasyon fark hesapları altında mahsuplaştırıldığı seçenektir. Duran Varlıklar Yönetimi program bölümünde İşlemler menüsü altında yer alır.

Batch işleminin başlatılabilmesi için Duran varlık yönetimi parametrelerinde “Enflasyon Muhasebesi Uygulanacak” Evet seçili olmalıdır. Parametre öndeğeri  Evet gelmektedir.

Düzeltme yapılacak aya ait amortisman tablosu satırlarında muhasebe kodlarının dolu olması gerekir

Duran Varlık yönetimi parametrelerinde “Muhasebe kodları bağlantı kodlarından atanacak” Evet seçildiğinde amortisman hesaplaması sonrası ilgili satırının muhasebe kodları doldurulur.

Muhasebe kodları kartlarda tanımlama yapılmış ise; Öndeğerleme servisi çalıştırılarak muhasebe kodlarının doldurulması sağlanmalıdır. İlgili satırlarda muhasebeleştirme işlemi var ise , M işaretleri kaldırılarak öndeğerleme çalıştırılması, sonrasında satırlara M işareti atanmalıdır.

Duran varlıklar için mahsuplaştırma işleminin hangi koşullarda yapılacağı Enflasyon Düzeltme Fark Mahsuplaştırması filtre satırlarında belirlenir. Enflasyon düzeltme hesabı kodu Genel Muhasebe parametrelerinde belirlenir. Duran varlıklar için mahsuplaştırma işleminin filtre seçenekleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

FiltreDeğeri
Hesaplama TarihiTarih girişi
Fiş Özel Kod ÖndeğeriÖndeğer girişi
AyAy seçimi
YılYıl girişi
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet Kayıt KoduGrup/Aralık
Satınalma TarihiBaşlangıç/Bitiş
Amortisman Süresi DolanlarDüzeltilecek/Düzeltilmeyecek
Satır BirleştirmeHayır/Evet

Hesaplama Tarihi filtre satırında verilen tarih işlem sonunda oluşacak mahsup fişinin tarihidir. Aynı zamanda düzeltme tarihi olarak da geçerli olduğundan bu tarihe denk gelen endeksin değeri hesaplama için kullanılacaktır.

Ay ve Yıl   Düzeltmeye konu olacak ay ve yıl bilgilerinin girildiği filtre değeridir.

Fiş Özel Kod Öndeğeri filtre satırında verilecek özel kod işlem sonunda oluşacak mahsup fişinin özel kod alanına öndeğer olarak aktarılır.

Amortisman Süresi Dolanlar :  Ömrü biten varlıkların düzeltme yapılıp yapılmayacağı belirlenir.

Satır Birleştirme: Parametre değeri hayır seçildiğinde, her sabit kıymet için ayrı muhasebe hesap satırları oluşur. Açıklama alanında sabit kıymet kodu , kayıt kodu yazılır.

Parametre değeri Evet seçildiğinde, aynı muhasebe hesaplarına ait satırlar birleştirilir. Satır açıklama alanı doldurulmaz.

Sabit kıymetler için düzeltme fark mahsubu oluşturmada;

Katsayı hesaplamasında alanlar kontrol edilerek, düzeltme yapılan tarihin endeksi / tabloya yazılan tarihin endeksi bölünerek hesaplanır.

Bu alanlar güncellenmez ise sabit kıymet kaydı üzerinde ki satın alma tarihi üzerinden katsayı hesaplanır.

Amortisman Tablosu

Amortisman tablosu kolonlarına Dönemsel Enflasyon Düzeltmesi, Dönemsel Birikmiş Amortisman Düzeltmesi alanları eklenmiştir.

Duran Varlıklar Enflasyon Düzeltme Fark Mahsuplaştırması çalıştırılarak mahsup fişi oluştuğunda, Dönemsel enflasyon düzeltmesi kolonunda sabit kıymet düzeltme tutarı, Dönemsel Birikmiş Amortisman Düzeltmesi kolonunda amortisman düzeltme tutarı, Değerleme oranı kolonunda hesaplama yapılan katsayı yazılmaktadır.

Duran Varlıklar Enflasyon Düzeltme Fark Mahsuplaştırması filtrelerinde Satır Birleştirme Hayır seçilerek oluşturulan Mahsup fişi çıkarıldığında amortisman tablosu güncellenir.

Satır Birleştirme Evet seçilerek oluşturulan mahsup fişi çıkarıldığında amortisman tablosu güncellenmez. Hesaplamaların yeniden yapılabilmesi için 2 yöntem kullanılabilir.

Düzeltme sonrası devam eden dönem için amortisman hesaplaması yapıldıktan sonra, mahsup fişi çıkarıldığında amortisman tablosu güncellenmez.

Duran varlıklar enflasyon düzeltme fark mahsuplaştırması çalıştırılmadan amortisman tablosunda ilgili satırda muhasebeleştirme veya M işareti atılabilir. M işareti olan satıra düzeltme fark tutarları ve düzeltme oranı yazılır.

Muhasebeleştirme işlem veya M işareti atılmadan da düzeltme fark mahsuplaştırması çalıştırılabilir.

Enflasyon düzeltmesi sonrası amortisman tablosunda hesaplama yapılmadan önce mutlaka düzeltme yapılan satırda M işareti olmalıdır.

Enflasyon düzeltmesi sonrası amortisman tablosunda hesaplama yapılmadan önce mutlaka değerleme yapılan son satır veya sonraki satırların bir tanesinde M işareti olmalıdır.

Duran varlık yönetimi parametrelerine “Enflasyon muhasebesi uygulanacak” evet seçeneği eklenmiştir. Enflasyon muhasebesi devam ettiği sürece bu seçenek evet olarak kalmalıdır. Enflasyon muhasebesi uygulamasının sonlanması ve yeniden değerleme yapılacağı zaman parametre değeri Hayır olarak güncellenmelidir.

Enflasyon Muhasebesi Sabit Kıymet Durumu

Enflasyona göre düzeltilmiş sabit kıymet durumunun alındığı rapordur. Duran Varlık Yönetimi program bölümü Raporlar menüsü altında yer alır. Enflasyon Muhasebesi Sabit Kıymet Durumu filtre seçenekleri şunlardır:

FiltreDeğeri
Listeleme ŞekliKoda Göre / Açıklamaya Göre
AmbarlarGrup / Aralık
Sabit Kıymet KoduGrup / Aralık
Sabit Kıymet AçıklamasıGrup / Aralık
Sabit Kıymet StatüsüKullanılanlar / Kullanılmayanlar
Sabit Kıymet Özel KoduGrup / Aralık
Sabit Kıymet TipiGrup / Aralık
Üretici KoduGrup / Aralık
Detaylı DökümEvet / Hayır
Amortisman Süresi DolanlarListelenecek / Listelenmeyecek
İşyeri NumarasıHepsi / Tanımlı işyerleri
Bölüm NumarasıHepsi / Tanımlı bölümler
Hareket GörmeyenlerListelenecek / Listelenmeyecek
Amortisman Süresi Dolduktan Sonra DüzeltmeYapılacak / Yapılmayacak

Amortisman Tablosu (Enflasyon Muhasebesi)

Enflasyon Muhasebesi uygulamasından önce işletmeler, satınalma gücünde meydana gelen düşüşler dolayısıyla, amortismana tabi duran varlıkları cari para birimi ile değerlemek amacıyla yeniden değerleme yapmakta ve bu değerleme farkını ilgili esaslara uygun olarak bilançoya yansıtmaktaydı. Ancak enflasyon muhasebesi uygulamaları ile bir maddi duran varlığın genel fiyat düzeyine göre düzeltilebilmesi mümkün olacağından herhangi bir maddi duran varlığın enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesi işleminden önce ilgili varlığın maliyetine eklenmiş yeniden değerleme artışlarının düşülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde çifte değerleme işlemi ve hatalı düzeltme sonuçlarına ulaşılması söz konusu olacaktır.

Enflasyon muhasebesine uygun olarak amortisman tablosunu almak için sabit kıymet kayıtları listesinde sağ fare düğmesi menüsündeki Amortisman Tablosu (Enflasyon Muhasebesi) seçeneği kullanılır. Bu tablo, amortisman tablo parametrelerinin bir çoğuna sahip olmakla birlikte yeniden değerleme işlemini kapsamayan bir tablodur. Böylelikle bir sabit kıymetin yeniden değerlemesi yapıldığı halde enflasyon muhasebesi uyarınca yeniden değerleme artışlarının dikkate alınmadığı bir tablo hesaplamasının yapılabilmesi mümkün olacaktır.

İlgili sabit kıymet kaydının üzerinden Enflasyon Muhasebesi Alternatif Amortisman Tablosu hesaplamalarında, sabit kıymet kaydına ilişkin değerleme parametreleri dikkate alınmaksızın hesaplama yapılabilir.

Enflasyon Muhasebesi Amortisman Tabloları

Enflasyon muhasebesi amortisman tabloları raporu, enflasyon muhasebesi uyarınca yeniden değerleme artışlarının dikkate alınmadığı amortisman tablolarının alındığı rapordur. Duran Varlık Yönetimi program bölümünde Raporlar menüsü altında yer alır. Enflasyon Muhasebesi Amortisman Tabloları filtre seçenekleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

FiltreDeğeri
Listeleme ŞekliKoda Göre/Açıklamaya Göre
AmbarlarGrup/Aralık
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet AçıklamasıGrup/Aralık
Sabit Kıymet StatüsüKullanılanlar/Kullanılmayanlar
Sabit kıymet Özel KoduGrup/Aralık
Üretici KoduGrup/Aralık
Kayıt KoduListelenecek/Listelenmeyecek
Satınalma TarihleriBaşlangıç ve Bitiş
Raporlama YılıYıl girişi
Raporlama AyıAy seçenekleri
Amortisman Süresi DolanlarListelenecek/Listelenmeyecek
İşyeri NumarasıHepsi/Tanımlı işyerleri
Bölüm NumarasıHepsi/Tanımlı bölümler
Sabit Kıymet Kayıt Türü KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet Kayıt Masraf Yeri KoduGrup/Aralık

Başlangıç Bilgileri, Düzeltme Öncesi ve Cari Yıl Bilgileri ilgili amortisman tablosundan (enflasyon muhasebesi) alınır. Düzeltme sonrası bilgiler ilgili kolonların düzeltme katsayısı ile çarpılması, düzeltme katsayısı ise düzeltme tarihindeki endeksin alım tarihindeki  endekse bölünmesi sonucu bulunur. Alım tarihindeki  endeks parametreye bağlı olarak ay sonu yada aylık ortalama endeks olarak belirlenmektedir.

Alternatif Enflasyon Muhasebesi Amortisman Tabloları

Alternatif enflasyon muhasebesi amortisman tabloları raporu, enflasyon muhasebesi uyarınca yeniden değerleme artışlarının dikkate alınmadığı alternatif amortisman tablolarının alındığı rapordur. Duran Varlık Yönetimi program bölümünde Raporlar menüsü altında yer alır. Alternatif Enflasyon Muhasebesi Amortisman Tabloları filtre seçenekleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

Filtre           Değeri
Listeleme ŞekliKoda Göre/Açıklamaya Göre
AmbarlarGrup/Aralık
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet AçıklamasıGrup/Aralık
Sabit Kıymet StatüsüKullanılanlar/Kullanılmayanlar
Sabit Kıymet Özel KoduGrup/Aralık
Üretici KoduGrup/Aralık
Kayıt KoduListelenecek/Listelenmeyecek
Satınalma TarihleriBaşlangıç ve Bitiş
Raporlama YılıYıl girişi
Raporlama AyıAy seçenekleri
Amortisman Süresi DolanlarListelenecek/Listelenmeyecek
İşyeri NumarasıTanımlı işyerleri
Bölüm NumarasıTanımlı bölümler
Sabit Kıymet Kayıt Türü KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet Kayıt Masraf Yeri KoduGrup/Aralık

Başlangıç Bilgileri, Düzeltme Öncesi ve Cari Yıl Bilgileri ilgili amortisman tablosundan (enflasyon muhasebesi) alınır. Düzeltme sonrası bilgiler, ilgili kolonların düzeltme katsayısı ile çarpılması, düzeltme katsayısı ise düzeltme tarihindeki endeksin alım tarihindeki endekse bölünmesi sonucu bulunur.

Duran Varlıklar Enflasyon Farkları Raporu

Duran varlıklar enflasyon farkları raporu, sabit kıymet enflasyon farklarının listelendiği rapordur. Duran Varlık Yönetimi program bölümünde Raporlar menüsü altında yer alır. Duran Varlıklar Enflasyon Farkları Raporu filtre seçenekleri şunlardır:

Filtre           Değeri
Listeleme ŞekliKoda Göre/Açıklamaya Göre
AmbarlarGrup/Aralık
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet AçıklamasıGrup/Aralık
Sabit Kıymet StatüsüKullanılanlar/Kullanılmayanlar
Sabit Kıymet Özel KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet TipiGrup/Aralık
Üretici KoduGrup/Aralık
Kayıt KoduListelenecek/Listelenmeyecek
Satınalma TarihleriBaşlangıç/Bitiş
Raporlama YılıYıl girişi
Raporlama AyıAy seçenekleri
Amortisman Süresi DolanlarListelenecek/Listelenmeyecek
İşyeri NumarasıTanımlı işyerleri
Bölüm NumarasıTanımlı bölümler

Duran varlıklar Alternatif Enflasyon Farkları Raporu

Duran varlıklar alternatif enflasyon farkları raporu, sabit kıymet alternatif enflasyon farklarının listelendiği rapordur. Duran Varlık Yönetimi program bölümünde Raporlar menüsü altında yer alır. Duran Varlıklar Alternatif Enflasyon Farkları Raporu filtre seçenekleri şunlardır:

Filtre           Değeri
Listeleme ŞekliKoda Göre/Açıklamaya Göre
AmbarlarGrup/Aralık
Sabit Kıymet KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet AçıklamasıGrup/Aralık
Sabit Kıymet StatüsüKullanılanlar/Kullanılmayanlar
Sabit Kıymet Özel KoduGrup/Aralık
Sabit Kıymet TipiGrup/Aralık
Üretici KoduGrup/Aralık
Kayıt KoduListelenecek/Listelenmeyecek
Satınalma TarihleriBaşlangıç/Bitiş
Raporlama YılıYıl girişi
Raporlama AyıAy seçenekleri
Amortisman Süresi DolanlarListelenecek/Listelenmeyecek
İşyeri NumarasıTanımlı işyerleri
Bölüm NumarasıTanımlı bölümler